Literatuurgeschiedenis

Een pennenproef als begin

De pennenproef

Om te kijken of de ganzenveer na het aanscherpen goed schreef, testte de schrijver het eerst uit op een kladblaadje.

Het Oudnederlands werd gesproken van ca. 800 tot 1150 na Christus.

Lied van heer Halewijn

Doordat het veerhaal rijmde, was het gemakkelijk te onthouden. Ook hielpen de regelmatige herhalingen in het verhaal bij het onthouden ervan.

Heer Halewyn zong een liedekijn,
Al die dat hoorde wou bi hem zijn.

En dat vernam een koningskind,
Die was zoo schoon en zoo bemind.

In dit stukje zie je dat het laatste woord van twee opeenvolgende zinnen steeds op elkaar rijmt.

De herhaling in dit verhaal is te zien in:

Zi ging voor haren vader staen:
‘Och vader, mag ik naer Halewijn gaen?’

‘Och neen, gy dochter, neen, gy niet:
Die derwaert gaen, en keeren niet!

Zy ging voor haren broeder staen:
‘Och broeder, mag ik naer Halewyn gaen?’

Eerst vraagt ze haar vader of ze naar Halewijn mag gaan, daarna vraagt ze haar broer of ze naar Halewijn mag gaan. Het is gemakkelijk te onthouden omdat er hetzelfde wordt gezegd, alleen wordt er één woord vervangen: vader à broeder.

Hoofsheid

Kruistochten: invloed op het leven en de romans

Tijdens de kruistochten raakten veel mensen onder de invloed van de Arabische Cultuur. In deze cultuur genoten al veel meer mensen van het leven.

'Je hoort je medemens te respecteren, je laat de ander in zijn waarde en plaatst deze niet voor onaangename verrassingen. Ook ben je wellevend, galant en je beheerst je driften en je impulsen.' Zo luidden de kenmerken van de hoofsheid. 

Zonder de kruistochten was de hoofse cultuur niet ontstaan. In deze roman is  er sprake van een hoofse cultuur. Men moest elkaar respecteren en zijn driften en impulsen beheersen. Dat is in dit verhaal van toepassing.

Ridderliteratuur

Karel- en Arturromans: de verschillen

In veel Karelromans is er sprake van oorlog en van massagevechten, dus strijden tussen meerdere mensen. In Arturromans gaat het over individuele avonturen, toernooien en gevechten tussen twee mensen.

Kortom, in Karelromans zijn er bij de gevechten meerdere mensen betrokken.

Een ander groot verschil tussen de Karel- en Arturromans is dat Karel vooral op de voorgrond staat en dat Artur meer op de achtergrond staat, terwijl zijn ridders juist op pad gingen.

Voorbeeldfuncties ridderboeken

‘’De lotgevallen van de romanfiguren dienden tot voorbeeld van de edelen naar zulke verhalen te luisteren.’’

Eigenschappen ridderschap (Karel ende Elegast)

- Het verhaal gaat over Karel, dit kwam vaak voor in de Ridderromans.

- Strijd.

Van den vos Reynaerde

Reinaert de doortrapte schurk

Reinaert liegt over een schat tegen de koning, de koning gelooft hem en valt zijn vazallen af.

Hij maakt er gebruik van dat de hovelingen worden gedreven door gulzigheid, wellust en honger naar macht.

Doordat Reinaert heel slim is bewonder je hem, maar doordat hij tegen iedereen liegt en van iedereen gebruik maakt vind je hem tegelijkertijd onaardig.

Humor

Willem had een boek geschreven maar dat was versnippert, dus als ze het apparaat door Willem laten maken wordt het toch weer kapot gemaakt.

Toneel in de middeleeuwen

Geestelijk toneel

Geestelijk toneel is het oudste middeleeuwse toneel en het sluit nauw aan bij de verhalen die in de kerk werden verteld. Eerst waren er vooral passie- en paasspelen, hierbij werd het lijden en het opstaan van Jezus uitgebeeld. Later werden ook het kerstverhaal, het leven van Maria en allerlei heiligenlevens op het toneel gebracht.

Aanvankelijk werd het geestelijk toneel in de kerk opgevoerd, maar doordat het toneel zoveel mensen aantrok werd het op later het (kerk)plein opgevoerd.

Geestelijk toneel kon grootser worden aangepakt dan wereldlijk toneel, omdat het doel hierbij niet was om geld te verdienen, zo werden er bij geestelijk toneel ook geen beroepsacteurs gebruikt. Ook waren kerkdiensten voor mensen die geen Latijn verstonden vaak saai, door de verhalen uit te beelden en door dit groots aan te pakken, zouden de mensen die Latijn niet verstonden de verhalen toch begrijpen en leuk vinden.

Sanderijn 
Laat ons in deze tuin wat
met elkaar spreken, heer ridder,
en probeer mijn woorden te begrijpen,
dat verzoek ik u, hooggeboren edelman.
Kijk eens naar deze mooie, groene boom,
hoe mooi hij in bloei staat.
Zijn bijzondere geur verspreidt zich
tot in alle hoeken van deze hof.
Hij staat in zo'n lieflijke vallei
dat hij wel moet bloeien.
Hij is zo edel en zo geurig dat hij
een sieraad is voor de hele tuin. 
Stel nu dat een edele valk
op deze boom neerstreek
en er een bloem af haalde
- daarna nooit meer een -
en het bij die ene bloem liet,
zou u die boom daarom misprijzen
En hem daarom laten omhakken?
Ik verzoek u, dat u me
naar waarheid antwoord geeft,
edele ridder, op hoofse wijze.

De ridder 
Edele vrouwe, ik begrijp u goed.
Een enkele bloem, dat valt toch wel mee
als er verder niets aan mankeert?
Daar zou ik de boom niet om haten,
noch hem laten omhakken,
want hij ziet er zo fraai uit.
Ik zie zoveel bloemen aan de takken
- ze zijn werkelijk niet te tellen -
die vrucht zullen dragen,
indien God het wil.
Laten we er verder niet meer over praten
en kom met me mee, edele vrouwe.

Aanwijzingen (decor):

Tuin, mooie groene boom, hof, vallei, bloem.

Aanwijzingen (gedrag en gebaren):

Ze noemen elkaar u en ze noemen elkaar de hele tijd edelvrouw en edelman.

Edele valk en God.

Rederijkerij

Rederijkers

Bij officiële gelegenheden in de stad werden Bijbelse en niet Bijbelse verhalen uitgebeeld. De rederijkers hadden een groot aandeel in de organisatie en uitvoering hiervan. Bij officiële bezoeken van de vorst bijvoorbeeld hielpen de rederijkers bij het uitbeelden van scènes die vaak een politieke boodschap hadden.

De stad probeerde rederijkers aan zich te binden, omdat zij een rol konden spelen bij de propaganda voor de eigen stad.

Gedichtenwedstrijd

Gegroet allen,

De gedichtenwedstrijd is er weer en zoals wij allen weten, willen jullie daar graag aan mee doen. Helaas kan niet iedereen hieraan meedoen, dus hebben wij een paar eisen aan jullie gesteld, zo mag je alleen meedoen als jouw gedicht bestaat uit maximaal twintig zinnen en het onderwerp ‘liefde’ is.

Voor de winnaar is er een dichtbundel van de allerbekendste dichters van de vorige eeuw, voor de anderen is er een troostprijs.

De wedstrijd is a.s. zaterdag 5 oktober. Wij kijken er naar uit om jullie dan te zien.

Om je in te schrijven, stuur je je naam in een envelop naar ons toe.

                   

Hoogachtend,

De gedichtenwedstrijd organisatie

Boekdrukkunst

Blokboek en boekdrukkunst

Bij blokboeken werd een volledige pagina uit één blok hout gesneden, maar dit kostte veel tijd en het kon na het drukken van één boek worden weggegooid. Bij boekdrukkunst worden alle letters uit het alfabet op losse loden stukken gezet en deze konden meerdere malen worden gebruikt. Dit kostte veel minder tijd dan blokboeken.

Het eerste gedrukte Nederlandstalige boek was de Delftse Bijbel. Dit boek verscheen op 10 januari 1477 en is gedrukt door Jacob Jacobszoon van der Meer en Maritius Yemantszoon. Het boek verscheen voor het eerst in 1473, maar was toen Latijns gedrukt.

Titelpagina
De functie van een titelpagina is om het boek er zo aantrekkelijk mogelijk uit te laten zien, zodat mensen het eerder zouden kopen. Ook geeft een titelpagina een idee over waar het boek over gaat.

De drukkers hebben de titelpagina uitgevonden om aandacht te trekken van de mensen.

Hypocriete huisarts

De titel laat je denken dat het verhaal over een leuke vakantie in het zonnige Frankrijk gaat. Dit is echter niet het geval, het is een literair boek over een huisarts. Op een dag komt er een patiënt Ralph, bij hem langs tijdens zijn spreekuur. Hij vreest iets ernstigs te hebben, de huisarts (Marc) is het hier echter niet mee eens. Toch stuurt hij wat weefsel op naar het lab, maar er is niets waarover Ralph zich zorgen hoeft te maken. Ze brengen samen met hun gezinnen een weekje door bij Ralphs zomerhuis met een zwembad. De kinderen lijken het leuk te hebben, maar Marc niet zo. Als op een dag Ralph overlijdt, wordt er autopsie op zijn lichaam gedaan. Dit levert allemaal vragen op. Was het wel een medische fout, of was het moord met voorbedachte rade? Wat is er allemaal bij het zomerhuis gebeurd?

Net als in ieder ander boek van Herman Koch, zijn ook in ‘Zomerhuis met zwembad’ flashbacks aanwezig. Deze flashbacks breiden het verhaal uit en voorzien de lectuur van allerlei mysterieuze aspecten.

Een ander structureel aspect is dat Koch sommige details achterwegen laat. Zo weet Marc dat zijn dochter Julia is verkracht, maar hij zegt het niet. Het enige wat hij zegt is dat er iets met haar is gebeurd. Wegens de omstandigheden krijgt de lezer echter wel het vermoeden dat Julia is verkracht. Pas tijdens de afloop van het boek wordt er verteld wat zij heeft doorstaan.

Het boek kent duidelijke emotionele aspecten. Het wekt vaak medelijden bij de lezer op. De gevoelens en daden van Marc Schlosser zijn te begrijpen. Wie zou geen wraak willen nemen op iemand die zijn/haar dochter heeft verkracht? Wel is het allemaal erg gechargeerd.

‘Zomerhuis met zwembad’ is ten opzichte van Kochs andere romans niet erg innoverend. Het boek kent namelijk dezelfde schrijfstijl als de andere boeken van Koch: flashbacks en details achterwegen laten. Ook is het onderwerp van het boek hetzelfde als van bijvoorbeeld ‘Het diner’, maar dat is niet zo vreemd, want de meeste boeken van een schrijver hebben hetzelfde onderwerp. In  beide boeken speelt de dramatiek zich af tijdens een uitstapje, in ‘Het diner’ tijdens een diner en in ‘Zomerhuis met zwembad’ tijdens een vakantie.

Vergeleken met romans van andere schrijvers is het boek vrij origineel, Koch laat namelijk in deze roman zien dat ook bekende mensen in de problemen kunnen raken.  Ook heeft hij een originele manier van schrijven, waardoor de lezer gedurende het boek verschillende soorten spanning meemaakt.

Deze roman heeft een hoog werkelijkheidsgehalte, er zijn namelijk vaker gebeurtenissen waarbij een arts medische informatie verzwijgt.

Door de vele soorten spanning die je als lezer meemaakt, is het duidelijk dat Koch de intentie had om de lezer te vermaken. Doordat je jezelf tijdens de afloop van ieder hoofdstuk vragen stelt, moet je van jezelf doorlezen. Je wilt namelijk de achterliggende gedachten weten.

Deze roman is een echte aanrader! Het boek kent vele soorten spanning en het is erg realistisch!